Amerigo Vespucci [1454-1512] Kimdir?

Amerigo Vespucci,  İtalyan kaşif, kartografyacıdır. Amerigo Vespucci 9 Mart 1454 de dünyaya gelmiştir. İtalyan kaşif Amerika kıtasını bulduğuna inanıp İtalya’ya yazdığı mektuplarda bildirmektedir. Amerika kıtasına bugünkü adını vermiştir.

Özellikle iki mektubunun: “Mundus Novus” (Yeni Dünya) ve “Lettera” (ya da “Dört Deniz Yolculuğu”) güvenilirliğine gölge düşmüş olması nedeniyle Vespucci’nin rolü çok tartışılmıştır. Bazıları Vespucci’nin kendi rolünü abarttığı ve kasıtlı olarak sahte kanıtlar ürettiğini, diğerleri iki mektubun da sahte olduğu ve aynı dönemde başkaları tarafından yazıldığı düşüncesini savunurlar. Amerigo, Güney Amerika kıyısı açıklarına vardıktan sonra İtalya’ya yazdığı mektupta, keşif yaptığı kara parçalarının beklenenden çok daha geniş olduğunu, daha önce Avrupalıların anlattıkları Asya gibi bir yer olduğunu ve bu yüzden de bir Yeni Dünya, yani Avrupa’da önceden bilinmeyen dördüncü bir kıta (Asya ve Afrika’dan sonra) olması gerektiğini yazdı.

Amerigo’nun mektuplarının yayımlanarak yaygın bir şekilde benimsenmesi Martin Waldseemüller’ın 1507 yılındaki “Universalis Cosmographia” (ya da Waldseemüller Haritası) isimli dünya haritasında bu yeni kıtaya Amerika adını koymasına yol açtı. Vespucci, Latince yazdığı yazılarını kendi adının Latincesi olarak düşündüğü Americus Vespucius adıyla imzalamıştı. Waldseemüller o yüzden bu yeni kıtaya, Vespucci’nin ilk adının Latince formundan yola çıkarak, feminin şekli olan America ismini koydu. Amerigo isminin kendisi Ortaçağ Latincesindeki Emericus isminin İtalyanca hali olup, Almanca’daki Heinrich yoluyla (İngilizcedeki Henry), Cermence bir ad olan Haimrich ‘den türemiştir.

Bu tartışmalı iki mektup Vespucci’nin Amerika’ya toplam dört deniz yolculuğu yaptığını iddia ederken, bunlardan ancak ikisi diğer kaynaklarca doğrulanabilmektedir. Tarihçiler genel olarak 1497’de hiçbir keşif yolculuğu yapılmadığı konusunda birleşmektedirler (İspanya’nın Cádiz limanından aynı yılın 10 Mayıs’ında başladığı iddia edilen yolculuk).

Amerigo’nun bundan sonraki yolculuğu 1499 yılında Hojeda’nın komutasındaki bir İspanyol filosuyla gerçekleşti. Venezuela sahili boyunca seyretti. Kesin bilinen en son yolculuğu Portekiz hizmetinde 1501-1502 yılları arasında gerçekleşti ve sonradan Rio de Janeiro kentinin kurulduğu körfeze kadar ulaştı. Bu seferki yolculuğun lideri Gonçalo Coelho’ydu. Bu yolculuk sırasında Güney Amerika sahilleri boyunca güneye kadar indi. Yazılarına inanılacak olursa, geriye dönüş yapmadan önce Patagonya enlemine kadar ulaştı. Ancak bu şüpheyle karşılanmalıdır, çünkü o kadar güneye inseydi, Río de la Plata halicini görmüş olması gerekirdi. Ancak yazılarında bundan hiç söz edilmemiştir. Coelho ve Vespucci’nin bu yolculuğundan sonra Portekiz’de yapılan Güney Amerika haritalarında 25º güney enleminde bulunan bugünkü Cananéia’dan daha güneyde hiçbir kara parçası gösterilmemektedir ve bu noktanın gittikleri en güney nokta olduğu düşünülebilir. 1501’deki seferlerinin ilk yarısında, Vespucci gökteki iki yıldızı haritasında belirledi, Alfa Centauri ve Beta Centauri ve ayrıca Crux takımyıldızına ait yıldızları işaretledi. Bu yıldızlar eski Yunanlar tarafından bilinmesine rağmen, aşamalı takaddüm dolayısıyla bu yıldızlar Avrupa ufuklarının altına kaydı ve bu yüzden de unutulmuşlardı. 1503-1504 yılları arasındaki deniz seyahati hakkında çok az bilgi mevcuttur. Hatta bu yolculuğun gerçekten yapıldığı dahi şüphelidir. Amerigo Vespucci 1512 yılında İspanya’nın Sevilla kentinde 58 yaşında öldü.

Vespucci’nin tarihteki önemi, yaptığı keşiflerden ziyade, kendi yazmış olsun veya olmasın, mektuplarında yatmaktadır. Bu mektuplardan dolayı Avrupalı halk Amerika hakkında ilk kez bilgi sahibi oldu. Amerika’nın varlığı bu mektupların yayımlanmasından sonraki birkaç yıl içinde Avrupa’da yaygın olarak bilinir hale geldi.