“Algler” diğer adıyla “Su Yosunları”; fotosentez yapabilen ökaryotik hücre yapısında tek veya koloni hâlinde yaşayan mikroorganizmalardır. Pek çok alg klorofil içermektedir ve bu nedenle yeşil renklidir ve oksijenli fotosentez yapabilirler. Alg hücreleri sahip oldukları fotosentetik pigmentleri taşıyan kloroplastlardan bir ya da birden fazla içerirler. Çoğu alg, flagella (kamçı) varlığı sayesinde hareketlidir ve algler sillere sahip değildir. Sucul ortamların yanı sıra nemli topraklarda, yüzme havuzlarında, göllerde ve akvaryumlarda yaşamlarını sürdürebilirler.
Alglerin Genel Özellikleri Nelerdir?
Algler doğada kutuplardan sıcak su kaynaklarına (yaklaşık 90 0C) kadar geniş bir ortam içinde ve esas bakımından suda fakat bazı formları kara koşullarında da yaşayabilmektedir. Bazı tatlı su algleri metabolizmalarını alıştırabilme özellikleri nedeniyle yüksek tuz konsantrasyonlu sularda bulunur ancak güneş ışığına olan gereksinimleri alglerin suların derinliklerinde bulunmasını sınırlayan bir etkendir. Üç şekilde üreme gösterirler. Bunlardan birincisi vejetatif üremedir ve koloni oluşturduktan sonra hücrelerin bölünmesi ile gerçekleşir. İkinci tip üreme şekli olan eşeysiz üreme ise alg hücrelerinin yeni bir birey oluşturmak üzere ana bireyden ayrılması ve farklılaşması ile gerçekleşir. Üçüncü üreme tipi olan eşeyli üremede ise aynı veya farklı bireylere ait ve eşey bakımından farklı iki hücrenin birleşmesi ile meydana gelir. Alg üremeleri denizlerin yanı sıra acı ve tatlı sularda sık rastlanan bir olaydır. Bunlarda toksin üreten alglerin aşırı üremeleri sonucu etkili toksin üreterek insan sağlığına olumsuz etki yapmaktadır.
Alglerin Sınıflandırılması
Alglerin isimlendirilmesinde diğer mikroorganizmaların isimlendirilmesinde kullanılan ikili adlandırma (binomial sistem) sistemi kullanılır yani algin ismi latince iki kelimeden oluşmaktadır. Bu sistemde ilk isim algin cins ismi olup büyük harfle başlar ve eğik yazılır. Örneğin; Chlamydomonas gibi. İkinci isim ise tamamlayıcı isim olup cins adı ile birlikte tür ismini meydana getirir. Tamamlayıcı ad algin herhangi bir belirgin özelliğine göre verilebilir. Örneğin; Chlamydomonas nivalis gibi. İsim sıkça tekrarlanacaksa cins isim kısaltılabilir. Örneğin; C. nivalis gibi.
Algler iki önemli grupta sınıflandırılır:
1- Tek Hücreli Kırmızı Algler: Rhodophyta da denilen kırmızı algler çoğunlukla deniz ortamlarında bulunur ancak birkaç türü tatlı su ve karasal ortamlarda yaşamını sürdürür. Fototrofiktirler ve klorofil içerirler. Çoğu kırmızı algin kırmızımsı rengi fikoeritrin pigmentinden kaynaklanır. Bu pigment kloroprastın yeşil rengini maskeleyen bir pigmenttir. Bakteriyolojik besi yeri ortamların hazırlanmasında katılaştırıcı ajan olarak kullanılan agar kaynağı olarak hizmet ederler.
2- Tek Hücreli Yeşil Algler: Chlorophyta olarak da adlandırılan yeşil algler onlara karakteristik yeşil renklerini veren klorofil a ve b içeren kloroplasta sahipken çoğu yeşil alg tatlı sularda yaşasa da bazıları denizde ve diğerleri ise nemli toprak ya da karada bulunur. Bir kısmı ise likenler ile simbiyotik ilişki içindedir. Chlamydomonas ve Volvox cinsleri örnek verilebilir. Volvox cinsi hücreleri koloni hâlinde yaşar.
Alglerin Hücre Yapıları Nasıldır?
Algler ökaryotik mikroorganizmalar olduklarından ökaryotik hücrelerde yer alan temel yapıları mevcuttur. Bunlar; hücre duvarı, hücre zarı, sitoplazma ve organellerdir ancak bünyelerinde bakteriler gibi kamçı bulunabilir. Bunun yanında kontraktil koful, stigma ve yedek besin gibi özel yapıları vardır. Ayrıca fotosentez yapabildiklerinden dolayı kloroplastta bulunur. Algler hücreleri selülozdan ibaret bir duvarla çevrilidir. Sitoplazmada büyük yer tutan klorofil ve diğer pigment maddeleri bulunur. Chlorella gibi devamlı hareketsizlilik gösteren tek hücreli algler yanında Chlamydomonas gibi hareketli algler de vardır. Hareketsiz olanların yayılışı gel-git, dalgalar ve akıntılar yardımıyla olmaktadır. Bazı algler de tutunma organları vasıtasıyla deniz içinde kayalara, taşlara ve diğer şeylere tutunabilmektedir. Kontraktil koful, tatlı sularda yaşayan bir hücreli ökaryot canlılar da bulunabilir. Kontraktil kofullar kasılıp – gevşeme hareketleri ile hücre içindeki fazla suyu toplayıp hücre dışına atar. Böylece hücrenin osmotik basıncının düzenlenmesinde görev alır. Stigma, hareketli olan formların bazılarında ışığa hassas pigmentte (göz noktası) bulunur. Kloroplastlar, genellikle iki veya daha fazla olup küçük disk şeklindedir. Nişasta gibi maddeleri hücre içerisinde yedek besin olarak depolar.
Alglerin Gıda Endüstrisindeki Önemi
Alglerin toksin üretmeleri ve bunların insan sağlığına zararlı olmaları önemlidir çünkü algler tarafından oluşturulan toksinler su ürünlerine geçmekte ve besin zinciri yoluyla insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. İnsana geçen toksinler besin zehirlenmelerine yol açabilmektedir.
Algler, deniz ve gölde yaşayan canlılar için yaşamın devamlılığı anlamına gelmektedir. Fakat eutrofikasyon durumunda, bu durum bazı canlılar için yaşamın sonu anlamına da gelebilmektedir. Aşırı besin maddesi üretimi durumunda, bazen aşırı alg patlaması ve de alglerin aşırı gelişmeleri gibi durumlarda yaşanabilmektedir. Aşırı alg patlaması nedeniyle, suyun rengi, kokusu ve de ekolojik dengesi bozulabilmektedir. Normalden farklı olarak aşırı gelişen algler ise, bazı deniz canlıları için toksik etki anlamına gelerek bu tür canlıların ölümüne yol açabilmektedir.
Pyrrophyta: Bu cinse ait bazı alg türleri ürettikleri toksinler su ürünleri aracılığıyla insanlara geçerek çeşitli gıda zehirlenmelerine yol açabilir.
Önemli Not: Mavi-Yeşil Alg ile Alg farklı kavramlardır. Çoğu zaman bu iki kavram birbirine karıştırılmaktadır. Algler yapısal olarak prokaryotik ve ökaryotik olmak üzere iki büyük gruba ayrılırlar.
Prokaryotik Algler (Mavi-Yeşil Alg), gerçek nükleusları (hücre çekirdeği), nükleolusları (çekirdekçik) ve bir zarla çevrili plastidleri olmadığından, Ökaryotik Alglerden (Alg) ayrılırlar. Mavi-yeşil algler (Cyanophyta) olarak bilinirler.
Ökaryotik Algler ise kamçı taşımalarına veya pigmentasyonlarına göre; Kahverengi algler (Phaeophyta), Kırmızı algler (Rhodophyta), Yeşil algler (Chlorophyta), Diyatomeler (Chrysophyta) ve Kamçılı algler (Flagelleta) şeklinde sınıflandırılabilmektedir.
Mavi-Yeşil Alg diğer adıyla Siyanobakteriler (Cyanobacteria) enerjilerini fotosentez yolu ile elde eden bir bakteri dalıdır. İsmi bakterinin renginden gelir. Mavi-Yeşil Algler, tek hücreli olup; Prokaryot canlılar grubunda incelenirler. Önceleri Alg’lerle birlikte incenmiş, fakat sonrada farklı yapıda olduğu anlaşılmıştır. Bizim burada bahsettiğimiz Alg‘ler ise Ökaryotlar grubunda olan canlılardır. Algler basit yapılı, klorofil içeren organizmalardır. Tek hücreli veya çok hücreli olabilirler, gruplar halinde koloni oluşturabilirler.
