Dezenfeksiyon, cansız ortamdaki bakteri endosporları dışında kalan patojen mikroorganizmaların öldürülmesi veya üremelerinin durdurulması işlemidir. Bu amaçla kullanılan kimyasal maddelere, dezenfektan denir. Dezenfektan ve antiseptikler, standart hijyen koşullarının sürdürülmesinde ve enfeksiyon riski oluşturabilecek patojen mikroorganizmaların ortadan kaldırılmasında kullanılır.
İstenilen özellikte etki gösterebilmeleri için dezenfektanların karıştırılarak birlikte kullanılması gerekir. Aralarında fiziksel, kimyasal ve farmakolojik geçimsizlik bulunmayan dezenfektan maddeler karışım halinde kullanılarak istenilen etki elde edilir.
Dezenfektanlar, uygun konsantrasyona sahip olmalıdır. Yoğun konsantrasyondaki dezenfektanlar; kısa sürede gereken reaksiyonu göstermez; aletler üzerinde aşındırıcı etkiye neden olur ve içme suyu kaynaklarına karışarak çevreye toksik etki yapar. Düşük konsantrasyonlardaki dezenfektanların, yüksek seviyede antimikrobiyal etki sağlamaları için kullanım talimatına uyulmalıdır.
Dezenfektanlar; mikroorganizmaları etkileme derecelerine, etki mekanizmalarına, kimyasal yapılarına ve kullanım alanlarına göre sınıflandırılır.
Mikroorganizmaları Etkileme Derecelerine Göre Dezenfektanlar
Diğer koşullar sabit kaldığında, mikroorganizmaların sayısı ne kadar fazla ise dezenfektan maddenin etki etmesi o kadar uzun zaman alır. Dezenfektanların etkinliğini bozan faktörleri değerlendirirken mikroorganizmaların lokalizasyonları da dikkate alınır. Makas gibi eklem yerleri olan aletlerin dezenfeksiyonu düz yüzeyli aletlere göre daha zordur. Bu nedenle çoğul parçalı tıbbi aletler ayrıştırılmalı, dezenfektan solüsyonun aletin bütün parçalarına penetre olması ve aletlerin tüm yüzeylerinin dezenfektanla temas etmesi sağlanmalıdır.
Dezenfektanların mikroorganizmaları etkileme dereceleri aşağıda anlatılmıştır.
Yüksek düzey dezenfeksiyon; sporosit özelliği olan kimyasallar ile sterilizasyon için gerekenden (3 saat ve üzeri) daha kısa sürede (10-20 dakika) uygulanan dezenfeksiyon şeklidir. Çok dirençli bir kısım bakteri sporları dışında tüm mikroorganizmaları inaktive eder.
Orta düzey dezenfeksiyon; bakteri sporlarına etki göstermeyen, fakat mikobakteri, zarfsız virüs ve diğer mikroorganizmalara etkili olan dezenfeksiyon seviyesidir.
Düşük seviye dezenfeksiyon; bakteri sporu, mikobakteri ve zarfsız virüslere etkisiz olan ancak bir kısım vejatatif mikroorganizmaları etkileyebilen dezenfeksiyon seviyesidir.
