Ribo Nükleik asit veya RNA bir nükleik asittir, ribonükleotidlerin biribirine bağlanması ile oluşan tek zincirli nükleik asitlerdir. Her nükleotit bir azotlu baz, bir riboz şeker ve bir fosfattan oluşur. RNA pek çok önemli biyolojik olaylarda rol oynar, bunların arasında DNA’da taşınan genetik bilginin proteine çevirisi (translasyon) ile ilişkili çeşitli süreçlerde de yer alır. RNA, DNA’ya çok benzer olmakla beraber bazı yapısal ayrıntılarında farklılık gösterir. Hücre içinde RNA genelde tek zincirli, DNA ise genelde çift zincirlidir. RNA nükleotitleri riboz içerirler, DNA ise deoksiriboz (bir oksijeni atomu eksik olan bir riboz türü) vardır. DNA’da bulunan timin bazı yerine RNA’da urasil vardır ve genelde RNA’daki bazlar ayrıca kimyasal modifikasyona uğrar. RNA, RNA polimeraz enziminin DNA’yı okuması (transkripsiyonu) ile sentezlenir ve ardından başka enzimler tarafından işlenerek değişime uğrar. Bu RNA işleyici enzimlerin bazıları kendi RNA’larını içerirler.
DNA ile RNA’nın Farkları Nelerdir?
DNA Deoksiribonükleik asitin kısaltmasıdır. RNA ise Ribonükleik asit demektir. Hem DNA hem de RNA genetik bilgi taşırlar fakat bazı farklılıkları vardır. Aşağıda bu farklılıkları kısaca anlatmaya çalışacağız.
1- DNA (Deoksiribonükleik Asit) deoksiriboz , RNA (Ribonükleik Asit) ise riboz içerir.
2- DNA içindeki azot içeren bazlar adenin, guanin, sitozin, timin‘dir. RNA’da ise adenin, guanin, sitozin ve urasil‘dir. (RNA’da timin yerine urasil vardır.)
3- DNA’da adenin-timin, guanin-sitozin eşlenir. RNA’da adenin-urasil, guanin-sitozin eşlenir
4- DNA alkali durumlarda kararlı ve sabittir, RNA ise değildir.
5- DNA ve RNA insan vücudunda farklı fonksiyonları yerine getirir. DNA genetik bilgiyi depolama ve transfer etmeyle sorumludur, RNA ise aminoasitleri kodlar ve protein üretiminde DNA ile ribozomlar arasında postacı rolünü görür.
6- DNA çift iplikli sarmal yapıdadır, RNA ise tek ipliklidir.
7- DNA kendini eşleyebilir, RNA ise eşleyemez.
8- DNA çekirdek, mitokondri ve kloraploast‘ta bulunur, RNA ise çekirdek, stoplazma ve ribozom‘da bulunur
9- DNA, RNA’ya göre daha kararlıdır ve daha zor tepkimeye girer.
10- RNA’nın m-RNA, t-RNA, r-RNA şeklinde üç farklı çeşidi vardır, DNA’in ise çeşidi yoktur.
Ribonükleik Asit (RNA) Özellikleri Nelerdir?
RNA molekülünün yapısı, genel olarak DNA molekülünün yapısına benzer. DNA’ya göre boyları daha kısadır. RNA‟nın DNA‟dan farkı aşağıda sıralanmıştır:
1- Deoksiriboz yerine riboz şekeri bulunur,
2- Timin yerine pirimidin bazlarından urasil bulunur,
3- RNA molekülü, DNA molekülü gibi çift iplikli sarmaldan değil, tek iplikli polinükleotid zincirinden meydana gelir.
4- Kendilerini eşleyemez, DNA üzerinden sentezlenir. RNA’ların DNA üzerinden sentezine transkripsiyon denir. Transkripsiyon yapılırken DNA nükleotidlerinin karşılarına onların eşi olan nükleotidler gelerek bağlanır. Sadece Timin yerine Urasil bağlanır.
5- Kalıtımda değil, protein sentezinde rol oynar.
Ribonükleik Asit (RNA) Çeşitleri Nelerdir?
RNA’nın üç türü vardır. Bunlar:
1- Mesajcı RNA (mRNA): Hücredeki tüm RNA miktarının % 5’ini oluşturur. DNA’da saklı bulunan genetik bilginin, protein yapısına aktarılmasında kalıp görevi yapan aracı moleküldür. DNA’dan aldığı genetik şifreye göre sentezlenecek proteinin amino asit sırasını belirler.
2- Taşıyıcı RNA (tRNA): Hücredeki tüm RNA miktarının % 15’ini oluşturur. Taşıyıcı RNA’lar da ribonükleotidlerin polimerize olması ile meydana gelir. Çok kıvrımlı ve yonca yaprağı şeklindedir. Mevcut 20 aminoasitin hepsinde en az bir adet taşıyıcı RNA bulunur. Görevi stoplazmadaki amino asitlere bağlanıp onları aktive ederek ribozomlara yerleşmiş bulunan mesajcı RNA’ya taşımaktır.
3- Ribozomal RNA (rRNA): Hücredeki tüm RNA miktarının % 80‟nini oluşturur. Ribozomlardaki proteinlere bağlı olarak bulunur ve ribozomların yapı ve fonksiyonlarında önemli rol oynar.
Ayrıca çeşitli RNA tipleri genlerin ne derece aktif olduğunu düzenlemeye yarar.
