Sıcaklık, bir cismin sıcaklığının ya da soğukluğunun bir ölçüsüdür. Başka bir ifade ile sistemin ortalama moleküler kinetik enerjisinin bir ölçüsüdür. Isı ile sıcaklık farklı kavramlardır. Isı, belirli sıcaklıktaki bir sistemin sınırlarından, daha düşük sıcaklıktaki bir sisteme, sıcaklık farkı nedeniyle geçen enerjidir. Isı, bir enerji olduğu için skalerdir, birimi joule‘dür (J) ve kaloritmetre ile ölçülür.
Sıcaklık termometre ile ölçülür. Ölçümlerde Celsius, Fahrenheit veya Kelvin gibi farklı yapıda termometrelerde kullanılmaktadır. Gündelik kullanımdaki termometrelerin çoğu değişen sıcaklık karşısında sıvıların hacim değiştirmesi mantığına dayanır. Bu cinsten en fazla kullanılan termometreler cıvalı termometrelerdir. Cıva, -39 santigrat derecede donar, 357 santigrat derecede kaynar. Bu nedenle cıvalı termometreler ile sadece -39 santigrat derece ile 357 santigrat derece arasındaki sıcaklıkları ölçebiliriz. Sıcaklığın çok düşük olduğu yerlerde ise donma sıcaklığı daha düşük olan alkollü termometreler tercih edilir. Kullanım alanlarına göre duvar termometresi, laboratuvar termometresi, hasta termometresi vs. gibi termometreler kullanılmaktadır.
Günlük hayatta sıcaklık birimi olarak en çok derece Celcius (°C) kullanılmaktadır. Bilimsel işlemlerde ise daha çok Kelvin (°K) kullanılır. Fahrenheit kullanan ülkeler ABD ile bazı ada ülkelerdir. Reomür ise 19. yüzyıla kadar kullanılan ve daha sonra diğer ölçü birimlerinin gerisinde kalan bir termometre olarak tarihe karışmıştır.
Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler konferansının son kararları doğrultusunda (°C) birimindeki C sembolü santigrat olarak değil Celsius (selsiyus) şeklinde okunacak. Yani (°C) nin doğru okunuşu “derece Celsius (selsiyus)” şeklindedir.
Sıcaklık Birimleri Nelerdir?
1- Celcius (Santigrad °C): Celsius ölçeği, 1742’de İsveçli astronom Anders Celsius‘un ismiyle adlandırılmış bir sıcaklık ölçme birimidir. Suyun donma sıcaklığı 0 °C; kaynama sıcaklığı ise 100 °C olarak kabul edilmiştir.
2- Fahrenheit (°F): Fahrenhayt ölçeği, Alman fizikçi Daniel Gabriel Fahrenheit tarafından 1724 yılında oluşturulan bir sıcaklık ölçüm birimidir. Suyun donma sıcaklığı 32 °F; kaynama sıcaklığı ise 212 °F olarak kabul edilmiş olup iki nokta arası 180 dereceye bölünmüştür.
3- Kelvin (°K): Kelvin, termodinamikteki mutlak sıfır kavramını ilk defa gazlardan tüm maddelere uygulayan İskoç asıllı bilim adamı Lord Kelvin‘den alır. Suyun donma sıcaklığı 273 °K; kaynama sıcaklığı ise 373 °K olarak kabul edilmiştir.
4- Reomür (°R): Reomür, suyun donma ve kaynama noktalarını 0 ve 80 derece kabul eden bir sıcaklık ölçüm aracıdır. Bu termometre adını René Antoine Ferchault de Réaumur‘den alır. Suyun donma sıcaklığı 0 °R; kaynama sıcaklığı ise 80 °R; olarak kabul edilmiştir.
Yukarıdaki sıcaklık birimlerine ek olarak Planck (TP), Rømer (°Rø), Newton (°N), Delisle (°De) gibi sıcaklık birimleride bulunmaktadır. Ancak kullanımı çok yaygın değildir.
