Sosyal ağlar, bireyleri internet üzerinde toplum yaşamı içinde kendilerini tanımlayarak yine insanlara internet iletişim metotları ile iletişime geçmek için ve aynı zamanda normal sosyal yaşamda yapılan çeşitli jestleri simgeleyen sembolik hareketleri göstererek insanların oluşturduğu sanal ortamdaki sosyal iletişim kurmaya yarayan ağlara verilen genel isim olup, sosyal ağ giderek yayılmakta ve kullanımı bireyler, toplumlar için gerekli hale gelmektedir.
Medyaya ve çeşitli iletişim kaynaklarına bakıldığında sosyal ağlar kullanılarak bazı isyanların, iç savaşların, devrimlerin vb. şeylerin ilk adımlarının gerçekleştirildiği görülmektedir.
Sosyal medyanın dünya çapında popüler olması ile bir çok şirket en iyi uygulamayı geliştirmek için kaynaklarının bir çoğunu Ar-Ge (Araştırma Geliştirme) ve İnovasyon (Yenilik) yatırımlarına ayırdı. Bu şirketler içerisinde Facebook geliştirildiği tarihten 2018 yılına kadar dünyanın en popüler sosyal medya uygulamalarından biri olarak karşımıza çıktı. Facebook 2018 Yılında Facebook 2 milyar 234 milyon kullanıcı ile dünyanın en fazla kullanılan uygulamalarından biri olarak ilk sıradaki hakimiyetini sürdürmeye devam ediyor.
Aşağıdaki grafikte 2018 yılı itibariyle dünyada aktif en çok kullanıcıya sahip 20 sosyal medya ağını görmektesiniz.
1- Facebook, insanların başka insanlarla iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi yapmasını amaçlayan bir sosyal medya ağı olup 2004 yılında Harvard Üniversitesi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından kurulmuştur. Facebook, öncelikle Harvard öğrencileri için kurulmuştu ancak daha sonra Boston civarındaki okulları da içine alan Facebook, iki ay içerisinde Ivy Ligi okullarının tamamını kapsadı. İlk sene içerisinde de; Amerika Birleşik Devletleri’ndeki tüm okullar Facebook kullanılmaya başlandı. Üyeler önceleri sadece söz konusu okulun e-posta adresiyle (.edu, .ac.uk, vb.) üye olabiliyordu. Daha sonrasında da ağ içine liseler ve bazı büyük şirketler de katıldı. 11 Eylül 2006 tarihinde ise Facebook tüm e-posta adreslerine, bazı yaş sınırlandırmalarıyla açıldı.
2- YouTube, bir video barındırma web sitesidir. Merkezi Amerika Birleşik Devletleri’deki San Bruno, Kaliforniya şehrindedir. YouTube 15 Şubat 2005’te önceleri PayPal’da çalışanı olan Steve Chen, Chad Hurley ve Jawed Karim tarafından kurulmuştur. Kasım 2006’da Google tarafından 1.65 milyar dolara satın alınmıştır. Günümüzde Google’ın yan kuruluşlarından biri olarak faaliyetine devam etmektedir. Site, kullanıcılarına video yükleme, izleme ve paylaşma imkanı sunmaktadır. Medya şirketleri ve kullanıcı üretimi videoların gösterimi için WebM, H.264 ve Adobe Flash Video teknolojilerini kullanır. Genel olarak; Video klipler, televizyon klipleri, müzik videoları, video bloglar, kısa özgün videolar ve eğitim videoları gibi içerikler yayınlanmaktadır.
3- WhatsApp Messenger, akıllı telefonlar için geliştirilen, platformlararası çalışma özelliğine sahip bir mesajlaşma ve arama uygulamasıdır. İnternet bağlantısı aracılığıyla kullanıcıların birbirlerine fotoğraf, video, ücretsiz arama, sesli ve yazılı mesaj ve belge göndermesini sağlar. Aynı adı taşıyan şirket, eski Yahoo! çalışanları olan Biran Acton ve Jan Koum tarafından ABD’de, Kaliforniya eyaletinde kurulmuştur. Kısa zamanda büyük bir popülariteye kavuşan WhatsApp Messenger dünyada 1 milyar 500 bin kayıtlı kullanıcı sayısı ile en yüksek üçüncü siber hizmetler arasındadır. Facebook tarafından toplamda 19 milyar USD karşılığında satın alınmıştır.
4- Facebook Messenger, bir diğer adıyla Messenger, Facebook’un geliştirdiği yazılı, sesli ve görüntülü haberleşme sağlayabilen bir anlık mesajlaşma servisi ve yazılım uygulamasıdır. Facebook’un web-tabanlı sohbet özelliği ile entegredir ve açık bir protokol olan MQTT protokolü üzerine inşa edilmiştir. Messenger, Facebook kullanıcılarının kendi çevreleri ile hem ana web sayfası hem de mobil uygulamaları üzerinden sohbet edebilmesine olanak sağlar. 2018’te, uygulamayı kullanan kullanıcı sayısının 1.3 milyona ulaştığı açıklanmıştır.
5- WeChat, Çin’de geliştirilen sesli ve yazılı mesajlaşmaya yarayan bir mesaj servisidir. Bu uygulama Android, iPhone, BlackBerry, Windows Phone ve Symbian işletim sistemleri için uygundur. Dil seçenekleri her kullanıcıya açık olarak artmaktadır. Wi-Fi, 2G, 3G ve 4G veri ağlarında kullanılabilir.
6- Instagram, sosyal medyada ücretsiz fotoğraf ve video paylaşma uygulamasıdır. Ekim 2010’da kurulduğunda, kullanıcılarına çektikleri bir fotoğraf üzerinde dijital filtre kullanma ve bu fotoğrafı Instagram’ın da dahil olduğu, sosyal medya servisleri ile paylaşma imkanı tanımıştır. Kevin Systrom ve Mike Krieger tarafından kurulan Instagram Nisan 2012 yılında sosyal medya devi Facebook tarafından 1 milyar dolara satın alındı. Facebook’a satılmadan önce 30 milyon kullanıcısı olan Instagram’ın 2018 tarihi itibarıyla 813 milyon kullanıcısı bulunmaktadır.
7- Tumblr, ABD menşeli sosyal ağ ve blog sitesidir. David Karp tarafından Şubat 2007’de kurulmuştur. Tumblr’ın benzer türdeki diğer sitelerinden farkı, popüler sosyal paylaşım siteleriyle tam bir uyum içinde çalışıyor olmasıdır. Beş yıllık süre boyunca reklamsız hizmet veren Tumblr’ın gelir kaynağının büyük kısmını özel temaların satışından alınan paylar ve gönderilerini öne çıkarmak isteyen kullanıcıların ödediği bir dolarlık ücret oluşturuyordu. Site ilk büyük reklam kampanyasını anlaştığı spor giyim şirketi Adidas ile başlattı. Tumblr, 20 Mayıs 2013 tarihinde Yahoo! tarafından yaklaşık 1.1 milyar dolara satın alınmıştır. 2018 Tarihi itibarıyla Tumblr 794 milyondan fazla bloga ev sahipliği yapıyor.
8- QQ olarak bilinen Tencent QQ, Çinli şirket Shenzhen Tencent Bilgisayar Sistemi Şirketi tarafından geliştirilen bir anlık mesajlaşma yazılımı hizmetidir. QQ ayrıca çevrimiçi sosyal oyunlar, müzik, alışveriş, mikroblog sağlayan hizmetler sunmaktadır. 2018 itibariyle, 783 milyondan fazla eşzamanlı çevrimiçi QQ kullanıcısı bulunmaktadır.
9- Qzone, Tencent tarafından 2005 yılında kurulan Çin merkezli bir sosyal ağ sitesidir. Kullanıcıların blog yazmasına, günlük tutmasına, fotoğraf göndermesine, müzik dinlemesine ve video izlemelerine olanak sağlar. Kullanıcılar, Qzone arka planlarını ayarlayabilir ve aksesuarlarını tercihlerine göre seçebilir, böylece her Qzone bireysel üyenin zevkine göre özelleştirilebilir. Bununla birlikte, çoğu Qzone aksesuarları özgür değildir; sadece “Canary Yellow Diamond” satın aldıktan sonra kullanıcılar ekstra ücret ödemeden her servise erişebilirler. 2018 itibariyle, halihazırda 563 milyon kullanıcısı bulunmaktadır. 150 milyon Qzone kullanıcısı, hesaplarını ayda en az bir kez günceller. Bu, Qzone’u tüm sektördeki en aktif topluluklardan biri yapmaktadır.
10- Sina Weibo, Çinli microblog, sosyal paylaşım sitesidir. Twitter’ın ABD pazarına girişindeki gibi, Çin internet pazarına girişinde tüm internet kullanıcılarının %30’una ulaşarak ve Çin’in en popüler sitesi olan Sina Weibo, yapı olarak Twitter ve Facebook sitelerinin karması gibidir. Site SINA Corporation tarafından 14 Ağustos 2009’da kurulmuştur. Haziran 2018 itibarıyla 392 milyon kayıtlı kullanıcısı bulunmaktadır. Günde ortalama 100 milyon mesaj postalanmaktadır.
11- Reddit Conde Nast Digital şirketine ait bir sosyal haber sitesidir. Kullanıcılar link paylaşabildikleri gibi kendi yazdıkları yazıları da siteye yükleyebilirler. Paylaşılan içerikleri kullanıcılar “Aşağı” ve “Yukarı” butonlarıyla oylayabilirler. Böylece en çok yukarı oyu alan içerik anasayfadaki listede gözükür. Ayrıca kullanıcılar paylaşılan içeriklere yorum yapabilirler. Reddit’e üye olan herkes kendine ait alt başlıklar ve gruplar oluşturabilir. Reddit 2005 yılında Virginia Üniversitesi öğrencileri Steve Huffman ve Alexis Ohanian tarafından kuruldu. Y Combinator sitesinden maddi destek aldı. Siteyi geliştiren ve yöneten takıma 2005 yılında Christopher Slowe ve Aaron Swartz da katıldı. Wired’ın da sahibi Condé Nast yayınevi tarafından 2006 yılında satın alındı. Reddit 2008 yılında açık kaynak koduna geçti.
12- Twitter, kullanıcıların 280 karakter ile sınırlandırılmış “tweet” (Türkçe cıvıldama) adı verilen gönderiler yazabildiği bir sosyal ağ. Jack Dorsey, Noah Glass, Biz Stone, ve Evan Williams tarafından Mart 2006’da oluşturulup Temmuz 2006’da kullanıma açıldı. 2013’te en çok ziyaret edilen 10 internet sitesinden biri oldu ve “internetin SMS’i” olarak tanımlandı. Twitter 2018 yılında 330 milyon aktif kullanıcıya ulaştı. Günümüzde Twitter’da her dakika ortalama yaklaşık 98 bin tweet atılmaktadır. Yine yapılan bazı araştırmalara göre Twitter’da profilleri bulunan dev markaların; Google, Twitter, YouTube takipçilerinin %33’ü, Facebook takipçilerinin ise %44’ünün sahte veya spam profillerden oluştuğu tespit edildi.
13- Baidu Tieba, Çinli arama motoru şirketi Baidu tarafından sağlanan en büyük Çin iletişim platformudur. Baidu’nun ana işlerinden biri olan internet arama servisleri ile sıkı sıkıya bağlı bir çevrimiçi topluluktur. Web sitesi, kullanıcıların bir anahtar kelime yazarak bir çubuk (forum) aramasını veya oluşturmasını sağlayarak ve daha önce oluşturulmamışsa, arama sonrasında oluşturulur. Baidu öncesi Çin için Google Çin (Google China) vardı; ama Çin hükümeti Google’ı yasakladığından dolayı Baidu kuruldu.
14- Skype, İnternet üzerinden iletişim ve telefon görüşmesi yapılmasını sağlayan bir yazılımdır. VoIP teknolojisini kullanır. Yazılımının geliştiricileri tarafından kodlanmıştır. Özellikle Amerikalıların çok ucuza konuştuğu bu yazılımla dünyada milyonlarca insana internet veya telefonla konuşma imkânı sağlamaktadır. Ekim 2005’te E-kolay’ın başlattığı kampanyada Skype, eBay tarafından 2,6 milyar dolara satın alınmıştır. 10 Mayıs 2011’de Microsoft’a 8,5 milyar dolar karşılığında satılmıştır.
15- LinkedIn, iş dünyasındaki kişilerin diğer kişilerle iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi yapmasını amaçlayan profesyonel sosyal paylaşım platformudur. Aralık 2002’de kurulan LinkedIn’in web sayfası 5 Mayıs 2003’te kullanıma açıldı. LinkedIn sitesi, aralarında Türkçenin de bulunduğu 20 dilde hizmet vermektedir. 2016 Tarihinde 26.2 milyar dolara Microsoft tarafından satın alındığı açıklandı. LinkedIn, Haziran 2018’de 200 farklı ülkeden 260 milyonun üzerinde kayıtlı kullanıcıya ulaştı.
16- Viber, akıllı telefonlar ve masaüstü işletim sistemleri için 3G ya da Wi-Fi ağları üzerinden anında mesajlaşma ve sesli görüşme imkanı sunan bir iletişim aracıdır. Metin mesajının yanı sıra kullanıcıların birbirlerine resimli, görüntülü ve sesli mesajlar göndermesine de imkan verir. Program çok sayıda mobil işletim sistemini (Android, iOS, BlackBerry, Windows Phone, Symbian, Bada) ve masaüstü işletim sistemini (Windows, Mac OS X, Linux) desteklemektedir. Viber, kullanıcının herhangi bir hesap açmasını gerektirmez, sadece telefon numarasını kullanarak, kullanıcıyı sisteme kayıt eder. Viber’i yükledikten sonra telefon rehberinizde kayıtlı olup Viber kullanan tüm kullanıcılarla iletişim kurmaya başlayabilirsiniz. Viber’e ilk giriş yaptığınızda, telefon rehberine numaranızı kayıt etmiş olup Viber kullanan tüm kullanıcılara otomatikman bir mesaj gönderilerek Viber’e katıldığınız bildirilmektedir. Viber, Mayıs 2018 itibarıyla 260 milyondan fazla kullanıcıya sahiptir.
17- Snapchat; Evan Spiegel, Bobby Murphy ve Reggie Brown tarafından akıllı telefonlar için geliştirilmiş, platformlar arası çalışma özelliğine sahip bir anlık mesajlaşma uygulamasıdır. Kullanıcıların birbirlerine yazılı metin, fotoğraf , ses veya video göndermesini sağlar. Kişiye özel gönderilen dosyalar, gönderen kişinin daha önceden belirlediği süre boyunca (1 veya 10 saniye arası) 2 defa görüntülenebilir. Hikâyeye eklenen fotoğraf ve videolar ise gönderen kişinin daha önceden belirlediği süre boyunca (1 veya 10 saniye arası) istenildiği kadar görüntülenebilir. Ücretsiz olan bu uygulama iOS ve Android platformları üzerinde çalışabilmektedir. Uygulamanın ilk sürümü Eylül 2011 tarihinde yayınlanmıştır. Kullanıcılarının %70’ini kadınların oluşturduğu uygulama en çok ABD ve İngiltere’de tercih edilmektedir. Facebook, Snapchat uygulamasını satın almak için 3.9 milyar Dolar $ teklif etmiştir. Fakat Snapchat yöneticileri bu teklifi reddetmiştir.
18- LINE, Japonlara ait bir mobil mesajlaşma uygulamasıdır, “Line Corporation” tarafından yapılmıştır. LINE, aralarında etiketler, home, timeline ve resmi hesaplar da bulunan çeşitli interaktif öğelerle entegre bir şekilde ücretsiz metin ve sesli mesajlaşma, sesli arama ve grup sohbeti sunar. LINE uygulaması iOS, Android, BlackBerry, Nokia Asha ve Windows Phone dahil olmak üzere birden fazla platform arasında kullanılabilir ve akıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarlardan erişilebilir. Haziran 2018 itibarıyla LINE’ın 230 ülkede 203 milyon kullanıcısı bulunmaktadır.
19- Pinterest, her türlü görselin paylaşıldığı ve pano sistemiyle çalışan bir sosyal platformdur. İlk kez Aralık 2009’da Ben Silbermann, Evan Sharp ve Paul Sciarra tarafından kavramsallaştırılmıştır. 2010 yılında sosyal medya platformları arasına dahil olan Pinterest, 2011 yılında büyük bir patlama ile popülerlik kazanmıştır. 200 milyon üzeri kullanıcıya sahiptir. Kullanıcıların çoğunluğunu kadınlar oluşturmaktadır, ancak yayın yaptığı birçok kategori ile erkeklerin de ilgisini rahatlıkla çekebilecek bir sitedir.
20- Telegram, çoklu platform desteği sunan, güvenli anlık mesajlaşma servisidir. Rus programcısı Pavel Durov tarafından oluşturulmuştur. Telegram istemcileri hem mobil (Android, iOS, Windows Phone, Ubuntu Touch) hem de masaüstü sistemleri (Windows, OS X, Linux) için mevcuttur. Ağustos 2013’de yayın hayatına başlamıştır. Kullanıcılar birbirleri arasında metin mesajı, fotoğraf, video, ses kaydı, sticker ve 1,5 GB’a kadar dosya paylaşımı yapabilmektedirler. Geliştiricileri ayrıca Kasım 2016’da Telegraph isminde, kullanıcıların çeşitli formattaki içerikler oluşturmalarını ve hikâye yazmalarını sağlayan bir uygulama hazırlamıştır. 4 Kasım 2014’de Telegram, Telegram kurucularının aralarında konuştuğu mesajlara erişebilen kişiye $300.000 ödül vereceği bir yarışma düzenledi. 11 Şubat 2015’de yarışma bitti ve kazananı olmadı. Ayrıca Telegram, hiçbir 3. partiye, hükümetler dahil olmak üzere bugüne kadar veri paylaşmamıştır.
