Herkese Merhaba. Bu yazımızda kullandığınız laptop (dizüstü) bilgisayarınıza ait pil ve adaptörlerin en doğru şekilde kullanmak için bazı önerilerde bulunmaya çalışacağız. Öncelikle –kısa bir bilgi olarak- laptoplarda günümüzde iki pil türü kullanılmaktadır.
Lityum-İyon piller (Li-Ion) ve Lityum polimer piller (Li-Po)
Lityum-İyon Piller: Lityum-İyon piller (Li-Ion), lityum metali veya lityum alaşımı ve sulu olmayan elektrolit çözeltisini içeren anot malzemeler kullanır. Lityum-İyon piller yüksek voltaj, uzun kullanım ömrü ve yüksek şarj hızı sağlarlar. Hafiftirler, havayı kirletmezler ve tamamlanmamış deşarj yüzünden hafıza (bellek) etkisine maruz kalmazlar. Hızla şarj edilebilirler ve yüksek yoğunluklu güç kapasitesini korurken akıllı pil şarjı ile kullanılabilirler. Lityum-İyon piller cep telefonları ve dizüstü bilgisayarlar gibi ürünlerde kullanılır.
Lityum Polimer Piller: Lityum polimer piller (Li-Po), bugünlerde pazarda en çok kullanılan pil çeşididir. Yüksek enerji yoğunluğu ve küçük, ince, hafif ve düşük maliyetli olabilen bir takımı avantajları arasında bulunuyor. Lityum polimer piller her şekilde ve kapasitede yapılabilir, 0,5 mm incelikte bile olabilirler. Aynı boyuttaki lityum-iyon pile kıyasla iki kat güç kapasitesi sağlarlar. Lityum polimer piller bugünlerde cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve tablet bilgisayarlarda bulunuyor.
Eskiden gelen bir alışkanlık gereği özellikle yeni alınan telefon, tablet, laptop gibi cihazlarda belirli bir süre şarj edilip kullanılması yönünde tavsiyeler verilir ki bu tamamen gereksiz bir olaydır. Aslında bu durumu daha çok hafıza etkisi olayı ile açıklayabiliriz. Telefon, tablet, laptop gibi cihazların pilleri tamamen boşalmadan tekrar şarj edilirse bu pil ömründe kısalmaya neden olur. Bu etkiye Memory Effect (Hafıza Etkisi) denir. Ancak bu durum eski tip olan Nikel-Kadmiyum Piller (NiCd) için geçerlidir.
Günümüzde kullanılan pilleri şarj etmek oldukça basittir ve “Hafıza efekti etkisi” ne sahip olmadıkları için Nikel-Kadmiyum pillerde olduğu gibi (Tam deşarj) herhangi bir hazırlık gerektirmez. “Kullanmadan önce 12 saat şarj et” türü bilgiler gördüğünüz gibi hala Nikel-Kadmiyum pil kullandığını zanneden insanların uydurduğu ve Li-ion piller açısından hiçbir doğruluğu bulunmayan söylemlerdir.
Sonuç olarak Lityum İyon (Li-ion) pillerde hafıza etkisi yoktur ve kullanılmadıkları zamanlardaki enerji kayıpları yavaştır. Yani lityum iyon piller için şarjın yarıda kesilmesi yahut pil yarı dolu iken şarj edilmeye başlanması ciddi bir sorun teşkil etmez. Ancak uygunsuz kullanılmaları halinde tehlikeli olabilirler. Eğer gerekli önlemler alınmaz ise diğer pil türlerine göre ömürleri daha kısa olabilir. Daha gelişmiş lityum iyon pil tasarımları ise lityum polimer pil (lithium polymer cell) ve lityum titanat pil hücreleridir.
Laptop Nasıl Şarj Edilmelidir?
Pilin farklı şekillerde kullanımı, çalışma ortamı sıcaklığı, ekran parlaklığı ve çalışan uygulamalar gibi tüm unsurlar pilin dayanıklılığını ve kullanım ömrünü etkilemektedir. Pili kısmen bitirin, tamamen boşaltmayın. Pili kısmi boşaltma döngüleriyle kullanmak her zaman daha iyidir. Pil kapasitesinin %20’nin altına indirilmesi, Li-ion tipi olan pile zarar verebilir. Pilinizin kullanım ömrünü en iyi hale getirmek için cihazınızı pil gücü %20 – 60 arasındayken şarj etmeniz önerilir.
1- Laptop pilleri tipik olarak, normal kullanım ve çalıştırma koşullarında 300 ila 500 döngü arasında hizmet süresine sahiptir. Bilgisayarı daha yüksek veya düşük bir ortam sıcaklığında çalıştırmak, pilin hizmet ömründeki toplam döngü sayısını etkiler.
2- Pilin kullanım ömrünü uzatmak için güç adaptörünü sık sık fişe takıp çıkarmaktan kaçının.
3– Pil 10℃ – 30℃ arası sıcaklıkta kuru bir ortamda saklanmalıdır. Laptop (dizüstü) bilgisayarın iç sıcaklığının dış sıcaklığından daha fazla olduğunu unutmayın. Bu aralığın dışındaki tüm sıcaklıklar pil performansını düşürecektir. Pili daha yüksek bir sıcaklıkta kullanmak ise pilin patlama riskini artırır
4- Pil takımını rutubetli/nemli ya da soğuk bir ortamda saklamayın. Nemli ya da soğuk bir ortam pili daha hızlı boşaltabilir. Pilin içinde yer alan kimyasal bileşenler düşük sıcaklıklara maruz kaldıklarında bozulabilirler. Öte yandan, çok yüksek sıcaklıklara maruz kaldıklarında patlama riskleri bulunmaktadır.
5- Notebook bilgisayarınızı ya da pil takımınızı radyatör, şömine, fırın ya da diğer ısı kaynaklarının yakınına koymayın. 60℃ üzeri sıcaklıklar pil takımının patlamasına, kimyasal sıvıların akmasına ya da yangın çıkmasına neden olabilir.
6- Piliniz çalıştırmadıysanız ve kullanmadıysanız ya da uzun süreli kaldırdıysanız pili tamamen şarj ETMEYİN ya da tamamen BOŞALTMAYIN. Kullanıcılara her 2 ayda bir güç kapasitesini %60 olacak şekilde şarj etmelerini ve cihazı o şekilde saklamalarını öneriyoruz.
7- Pili tamamen bitmiş şekilde saklarsanız aşırı boşaltma durumuna geçecektir. Böyle bir durum pilin şarj olmamasına ve kullanılamamasına neden olabilir. Pili şarj ettikten sonra güç tam doluyken saklarsanız güç kapasitesinin bir bölümü kaybolabilir ve pil kullanım süresi kısalabilir.
8- Uzun süreli saklamanın ardından cihazı açmadan ve yeniden başlatmadan önce orijinal güç adaptörünü kullanarak 2 saatin üzerinde şarj etmenizi öneriyoruz.
9- Uyum sorunu yaşamamak için laptop (dizüstü) bilgisayarınızın kutusundan çıkan orijinal adaptörünü kullanınız. Farklı adaptörlerin cihazınıza zarar verebileceğini unutmayınız.
10- Ev veya ofis sandalyelerinde bulunan tekerlekler güç kablonuza zarar verip kısa devre yapacağından, cihazınızın güç kaynağını yere koymayınız, ayak altında bulundurmayınız.
11- Farklı marka ve modellere ait güç kaynaklarını laptopunuzla birlikte kullanmayınız. Farklı boyutlardaki konnektörler cihazınıza zarar verebilir.
12- Farklı bir adaptör kullanmak zorundaysanız; adaptörün giriş ucu aynı boyda olsa bile, azami volt ve amper büyüklükleri farklı olabilir. Uyumsuz özellikteki farklı adaptörler nedeniyle bilgisayarınız zarar görebilir ve cihazınız garanti dışı kalabilir. Bu nedenle laptop arkasında yazan input Volt ve Amper değerlerini asgaride taşıyan, yeterli güç seviyesine (Watt) sahip bir güç adaptörü ile kullanılmalıdır. Aksi durumda laptop çalışsa bile batarya şarjı gerçekleşmez ve hücreler zamanla canlılıklarını yitirirler. Eski adaptörler 60 watt değerindedir; daha yeni dizüstü bilgisayarlar ise 90 veya 130 watt ile çalışan adaptörler kullanılmaktadır.
13- Laptop iki haftadan uzun süre boyunca kullanılmayacağı zaman pili laptoptan çıkararak güç adaptörünün bağlantısını kesin. Pil takımı durduğu yerde zamanla deşarj olacağından, döngü kapasitesini uzatmak için iki-üç ayda bir şarj edilmelidir, aksi takdirde ileride şarj olmayı başaramayabilir veya gücü tutamayabilir.
14- Bir dizüstü bilgisayardaki pil takımının deşarj hızı, güç yönetimi ayarları ve ne tür uygulamaların çalıştığı ile doğrudan alakalıdır. Örneğin, grafikler ve animasyon, oyun ve video oynatma gibi işlemciyi yoğun olarak çalıştıran uygulamalar, genel masaüstü uygulamalarından daha fazla güç tüketir.
15- Laptopu mümkün oldukça batarya ile kullanınız. Güç adaptörü ile çalışırken bataryanın %100 dolu olduğu ikazını alınca adaptör bağlantısını kesiniz. Şarj adaptörü ile uzun süreli kullanımlarda (genellikle notebookun desktop olarak kullanıldığı durumlar) bataryanın şarj-deşarj işlemi ihmal edilebilmektedir. Bataryasız kullanım ise geri dönülemez donanım sorunlarına neden olabilir. Ani elektrik kesintileri laptopunuza ciddi zararlar verebilir.
16- Laptop çalışır durumda iken pillerin sökme-takma işlemi yapılmamalıdır. Hem laptop hem de pilin sağlığı açısından bu konuya dikkat edilmelidir.
17- Laptopunuza herhangi bir şekilde sıvı teması olduğunda ilk olarak enerji kesilip batarya sökülmelidir. Sıvı temasının laptopa verebileceği zararları en aza indirmek bu şekilde mümkün olacaktır.
18- Laptop pil sorunlarının büyük bir kısmı pil içerisindeki kontrol devresi ile ilgilidir. Bunun birçok nedeni olabilir (adaptör arızası, elektrik seviyesindeki dengesizlikler, yanlış adaptör kullanımı, elektronik komponent ömürleri vb.) ancak hücre değişimi yöntemi, bataryadaki bu problemi ortadan kaldırmaz. Bu durumda yeni bir pil almak kaçınılmazdır.
Sonuç olarak burada ki temel amaç laptop bataryasının kullanım performansını kaybetmesinin önüne geçmektir. Bu şekilde daha uzun süren bir kullanım aralığına sahip olacaksınız.
Fatma
3 Ekim 2020 at 16:14
teşekkürler ^^