Jeofizik (yerfiziği olarak da bilinir), fiziğin temel ilkelerinden yararlanılarak, suküre ve atmosferi de içerecek biçimde Yer’in araştırılmasını konu edinen bilim dalıdır. Jeofizik Tarihi insanoğlunun bilimsel merakını giderme ile ilişkili kuramsal problemlerle ve Yerküre doğal kaynaklarından yarar sağlama ile Yerküre kaynaklı afetlerle ilişkili pratik problemlerle ilişkili olarak gelişmiştir. Jeofizik anlamına gelen Almanca “Geophysik” sözcüğü, bilindiği kadarıyla, ilk olarak 1844’te J. Fröbel tarafından kullanılmıştır.
Jeofizik sözcüğü 1834 ile 1880 yılları arasında dönemin çeşitli yazılı eserlerinde görünür. Fröber tarafından yazıldığı sanılan fakat Meyers Grosses Conversationslexikon adlı eserde anonim bir “Geophysik” maddesi vardır. 1863’te Adolph Muhry (1810-1888) sözcüğü meteoroloji ve klimatoloji ile ilişkili olarak kullanır. 1870’lerde, Georg von Neumayer (1826-1909) sözcüğü okyanusları içerecek şekilde ve Ferdinand von Richthofen (1833-1905) katı Yerküre’yi içerecek şekilde kullanır. İngilizcede, İtalyanca’da ve büyük olasılıkla diğer dillerde ilişkili terimler vardır. Herschel “terrestrial physics” sözcüğünü kullanılır. (Herschel, 1840). Angelo Secchi (1818-1878), Ernesto Sergent, ve Francesco Denza (1834-1894), ve diğer italyanlar “fisica terrestre” terimini tercih ederler. Secchi (1879) ve Sergent (1868) öğrencileri için “physical terrestrial” konuları sunarlar. Denza (1882) özel olarak meteorlojiyi yer fiziğinin (terrestrial physics) bir bölümü olarak tartışır. Türkçede “Arzi Fiziki” sözcüğü jeofizik sözcüğünün karşılığı olarak ilk olarak “Arzi Fiziki Kandilli Rasathanesi” olarak 1920’lerde görünür.
Jeofizik Uygulama Alanları Nelerdir?
- Levha tektoniği ve deprem araştırmaları
- Geoteknik / Zemin araştırmaları
- Jeolojik zamanlardaki yer manyetik alanının belirlenmesi
- Yeraltı kaynaklarının araştırılması
- Sismik yöntemlerle karada ve denizde jeolojik yapıların araştırılması
- Atmosfer ve uzay araştırmaları
- Termal alan araştırmaları
- Çevre jeofiziği
- Arkeolojik araştırmalar
Jeofizik Dalları Nelerdir?
Türkiye’deki üniversitelerde Uygulamalı Jeofizik, Yerfiziği ve Sismoloji Ana Bilim Dalları‘nda eğitim yapılmaktadır. Son yıllarda özellikle zemin etüdlerinde, petrol, doğal gaz ve jeotermal aramacılığında jeofiziğin kullanım alanları her geçen gün artmaktadır.
Atmosfer bilimleri; ki izleyen alanları kapsar: Atmosfer Elektriği ve Yer Manyetik Alanı (İyonosfer, Van Allen Kuşağı, Tellürik Akımlar vb. içerecek biçimde) Meteoroloji ve Klimatoloji, Her ikisi de iklim çalışmalarını kapsar. Aeronomi, Atmosferin fiziksel ve kimyasal yapısı.
- Sismoloji (Depremlerin büyüklük ve şiddetlerinin belirlenmesi ve elastik dalga kuramı)
- Gravite ve jeodezi (Yer’in gravite alanı ve Yer’in biçimi ve boyutu)
- Jeotermik ve jeotermal (Yer ısısı, ısı akısı, Volkanoloji, ve sıcak noktalar)
- Hidroloji (yeraltı ve yüzey suyu, bazen glasiyoloji de kapsar)
- Fiziksel oşinografi
- Tektonofizik (Yerküredeki jeolojik süreçler)
- Jeodinamik (Yer içinin Dinamik İncelenmesi)
- Arama ve mühendislik jeofiziği
- Jeofizik Mühendisliği
- Glasioloji /Buzulbilim
- Petrofizik / Kaya fiziği
- Uygulamalı jeofizik
- Mineral fiziği
- Arkeojeofizik (Arkeoloji jeofiziği)
Kaynak: http://www.wiki-zero.net
