Ekosistem Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Tarih | 9 Nisan 2018

Ekosistem Nedir?

Ekosistem, belirli bir kısımda bulunan canlılar ile bunları saran cansız çevrelerinin karşılıklı ilişkileri ile meydana gelen ve süreklilik arz eden ekolojik sistemlerdir. Ekosistem, herhangi bir alanda canlı (hayvanlar, bitkiler ve organizmalar) ile cansız (hava, toprak, güneş, toprak, iklim, atmosfer) varlıkların birbirleri ile olan etkileşime denir.

Ekosistem aynı zamanda bir besin ağı ile şekillenmektedir. Ekosistem, küresel ölçekte bir düzeni ifade etmekle beraber yerel ve korunaklı bir sistemin varlığına da atıfta bulunabilir. Karşılıklı olarak madde alışverişi yapacak biçimde birbirlerine etki yapan organizmalarla (biyotik), bitki ve hayvanların birbirine eklemlendiği ve ayrıca kaya, toprak gibi fiziksel çevre faktörlerinin (abiyotik) bir arada bulunduğu herhangi bir doğa parçası bir ekosistemdir. Ekosistem yaklaşımı, bireysel organizmalar ya da topluluklardan çok tüm alanın işlevlerinin nasıl olduğuyla ilgilenir. Bir alandaki organizmalar ve cansız çevreleriyle olan ilişkilerine bakar. Yerküre, tek başına bildiğimiz en büyük ekosistemi oluşturmaktadır, ancak bir taş parçasının altında , bir kavanozon, bir şişenin içinde de ekosistemler oluşabilir. Ekosistemler, birbirlerinden ne kadar farklı olurlarsa olsunlar, içlerindeki canlılar arasındaki etkileşimler dengeli ve enerji sağlanmasında bir sorun olmadığı sürece kendi kendilerine yeterli birimlerdir ve bazı ortak ögelerden oluşurlar. Bu ortak ögeler, canlı ögeler (biyotik) ve cansız ögeler (abiyotik) ögelerdir. Yani bir ekosistem, temel olarak abiyotik yani cansız maddeler ve biyotik yani canlı (üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılardan) oluşur. (Ekosistemlerde yaşam, enerji akışı ve besin döngüleriyle sürer.) Ekosistemler, varlıklarını 3 temel işlevle sürdürürler. Bunlar enerji akımı, ekolojik döngüler(kimyasal madde döngüleri) ve populasyon denetimleridir. Bu üç işlev, ekosistemin ögelerinin birbirleriyle ilişkilerini düzenler ve sistemin bir bütün olarak sürmesini sağlar. Vurgulamak gerekir ki, bu üç işlev, ekosistemlerde tek tek değil, kesinlikle birlikte bulunurlar. Açık bir sistem olan ekosistemde, enerji ve besin giriş-çıkışı süreklidir. Sistem kuramı, ekolojik bakış açısının sosyolojik boyutunu ele almaktadır. Ayrıca sibernetik disiplini, canlılarda kontrol ve iletişim boyutuyla kaynağını yine ekosistemde bulmaktadır.

Ekosistemde her varlığın bir görevi vardır. Bir ekosistem küçük su birikintisi olabileceği gibi Pasifik Okyanusu kadar büyük de olabilir. Ekosistemde bulunan canlı veya cansız herhangi bir varlık eksildiğinde denge bozulur. Canlı ve cansız varlıkların ilişkilerini ve etkileşimleri ile ilgilenen bilim dalına ekoloji denir.

Ekosistem Çeşitleri Nelerdir?

Ekosistem karasal ve su olarak ikiye ayrılır.

Biyom olarak tanımlanan karasal ekosistemler; orman, mağara, vadi, kent, dağ, çöl olarak sıralandırılabilir.

Su ekosistemleri ise; tuzlu veya tatlı sulardan meydana gelen ekosistemlerdir. Bataklık, akarsular, denizler olarak sıralandırılabilir.

Karasal Ekosistemler (Biyom)

Karasal ekosistem için yeryüzünde çok büyük ekolojik alanlar vardır. Biyomlar genellikle iklim, jeoloji, toprak ve bitki örtüsü gibi abiyotik faktörler tarafından belirlenir. Bitki ve hayvanlar bulunur. Yeryüzündeki canlılar beş ana kategoriye ayrılır. Bu canlılara kısaca göz atalım:

Çöl Biyomları: Bunlar sıcak ve kuru çöller olarak tanımlanır. Yarı kurak çöller, kıyı çöller, soğuk çöller de mevcuttur.

Sucul Biyomlar: Sucul biyomlar, tatlı su biyomları (göl, gölet, akars, sulak alanlar) ve tuzlu (deniz) biyomlar (okyanuslar, mercan kayalıkları ve nehir ağızları) olarak ikiye ayrılır.

Orman Biyomları: Orman biyomlarını oluşturan üç ana biyomlar vardır. Bunlar ılıman tropikal, yağmur ormanları ve kuzey ormanlar olarak bilinmektedir.

Çayır Biyomlar: Çayır biyomların iki ana tipi vardır. Bunlar geniş çayır ve Ilıman çayırlardır.

Tundra Biyomlar: İki büyük tundra biyomları vardır. Bunlar kutup bölgesi ve alp tundrasıdır. Biyomlar yeryüzündeki yaşamın sürdürülmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Örneğin, Su biyomu balık türlerinin yaşamını sağlar ve su döngüsünün kaynağıdır. Ayrıca, iklim oluşumunda çok önemli bir rol oynamaktadır.

Sucul Ekosistemler

Ekosistemin diğer bir parçası sucul ekosistemdir. İçerdiği cansız ve canlı organizmaları destekleyen küçük bir damla su bile bir ekosistemdir. Örneğin göletler, göller ve nehirler sucul ekosisteminin bazılarıdır. Sucul ekosistem su ve sulak alanlarda yer alır.

Su ekosistemlerinde genellikler bakteri, mantar, protozoalar dahil olmak üzere; böcek larvaları, salyangoz, soluncanlar, mikroskobik bitkiler ve hayvanlar içerir. Bunlara balık, amfibi, sürüngenler ve kuşlar da dahildir. Virüslerin de doğal su ekolojisinin önemli bir parçası olduğu görülmüş ve son zamanlarda besin ve enerji döngüsü içinde önemli bir rol oynadığı gösterilmiştir.

Kaynak: