Sosyal medya kullanımının hızla artması ile beraber ortaya çıkan bilgi kirliliği karşısında teyit.org; şüpheli bilgilere, medyanın gündeme getirdiği iddialardan, şehir efsanelerine birçok alanda doğrulama yaparak internet kullanıcılarının doğru ve tarafsız bir bilgiye ulaşmasını sağlamak için çalışan bir platformdur.
teyit.org web sitesi tanıtımında kendini; “internette yer alan şüpheli bilgileri tarayan, seçen, araştıran ve analiz haline getirerek okura sunan bir doğrulama platformu” olarak nitelendirmektedir. Manşet ve haber başlıkları, gündemi oluşturan haberlerin doğruluk payını analiz eden bu platform; çokça konuşulan ve paylaşılan haberlerde, kritik bilgi ve görsellerin nasıl çarpıtıldığını ortaya koyuyor.
Bianet’in eski sosyal medya editörü ve Okuldan Haber Odasına (OHO) programı eğitmenlerinden, gazeteci ve platformun kurucusu Mehmet Atakan Foça’ya göre teyit.org, dört aşamalı incelemesinin sonuçlarını doğru, yanlış, karmaşık ya da şüpheli olmak üzere dört farklı kategoride sınıflandırıyor. Bunlardan sonucun karmaşık olması, incelenen iddianın hem doğru hem de yanlış bilgiler içerdiğine dair veriler elde edildiğine işaret ederken; şüpheli olması incelenen iddianın doğrulanacak ya da yanlışlanacak verilere erişilemediği ancak gerekli verilere erişilmesi durumunda iddianın açıklığa kavuşturulabileceğini ifade ediyor.
Teyit.org 4 Aşamalı Doğrulama Süreci
Kitle kaynaklı bilgilerin taranması: İlk olarak aktif bir şekilde güncel haberler, sosyal medyada gündeme gelmiş konular dijital araçlar ile kontrol edilir. Okurların gönderdiği şüpheli haberler ile doğru bilinen yanlışlar ve şehir efsaneleri de bu taramanın içinde bulunur. Sosyal medya taramasında Dubito isimli bir yazılım editörlere yardımcı olmaktadır. Yazılımın yakın zamanda açık kaynak koduyla yayınlanması planlanmaktadır.
Seçme: Bir içeriğin gündeme gelmesi veya yanlışlanması/doğrulanmasının gecikmesi teyit.org ekibinin o içeriği araştırmak üzere seçmesi için yeterli olur.
Araştırma: Bu aşamada bir içeriği doğrulamak için en temel gazetecilik metotları ile dijital araçlar bir arada kullanılmaktadır. Bu süreç çok basit metotlarla birlikte, kaynaklara ulaşma ve kaynakları doğrulamaya kadar varan karmaşık yöntemleri de içermektedir.
Analiz: Analiz, verilerin gösterdiği kadarıyla iddianın ne kadar doğrulanıp, ne kadar yanlışlanabildiğini anlatan bir metin.
Elde edilen veriler ışığında, teyit.org incelediği iddiaya dair 4 farklı kategoride sonuç çıkarıyor.
Mehmet Atakan Foça’nın öncülüğünde ki teyit.org, 10 kişiden oluşan gönüllü ekibiyle yaygın bilinen yanlışlardan, sosyal medyanın gündemine oturan şüpheli bilgilere, yaygın medyanın gündeme getirdiği iddialardan, şehir efsanelerine kadar birçok alanda doğrulama yaparak düzenli içerik üretiyor.
teyit.org sosyal etki odaklı, elde ettiği geliri dağıtmayan, kâr amacı gütmeyen bir sosyal medya girişimdir. Türkiye’de sosyal girişimler için uygun bir kurumsal altyapı bulunmadığı için çalışmalar birden fazla kurumsal yapının çatısı altında sürdürülmektedir.
Medya ve sosyal medya üzerine yapılan araştırmalar teyit.org adına Teyit Medya Araştırmaları Derneği tarafından yürütülür. Teknoloji ve eğitim geliştirme çalışmaları ise teyit.org adına Dubium Bilişim Danışmanlık ve Ticaret Ltd. Şti. tarafından gerçekleştirilmektedir.
Türkçe ve İngilizce olarak yayın yapan teyit.org, kriz zamanlarında insani kasoun ortaya çıkmasını önlemek üzere içerik üretecek ve acil yardım örgütlerine eğitimler düzenliyor.
Reuters Institute for the Study of Journalism’in 2015 Digital News Report’una göre incelenen 18 ülke arasında sosyal medyanın bir haber kaynağı olarak en popüler olduğu ülke yüzde 67’lik oranla Türkiye. Sosyal ağların haber kaynağı olarak sıralamasında Türkiye’den katılımcıların yüzde 69’u Facebook, yüzde 33’ü Twitter, yüzde 33 Google+ ve yüzde 14’ü YouTube’u kullandığını söylüyor.
Kaynak:
- https://webrazzi.com/2016/10/26/online-dezenformasyonu-engellemek-isteyen-dogrulanmis-haber-platformu-teyit-org-yayinda/
- http://bianet.org/bianet/medya/179990-internette-okuduklarinizi-dogrulamak-icin-teyit-org-yayinda
- https://ogrencikariyeri.com/haber/teyit-org-nedir
- https://teyit.org/nedir/
