Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. Toprağın bor içeriği genelde ortalama 10-20 ppm olmakla birlikte, ABD’nin Batı bölgeleri ve Akdeniz’den Kazakistan’a kadar uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunur.
Bor mineralleri, yapılarında farklı oranlarda bor oksit (B2O3) içeren doğal bileşiklerdir. Türkiye’de yaygın olarak bulunan bor mineralleri ise; tinkal, kolemanit ve üleksittir. Bu mineralleri içeren cevherlere uygulanan fiziksel zenginleştirme işlemleri sonucunda konsantre bor ürünleri elde edilmektedir. Konsantre bor ürünleri de rafinasyon ile çeşitli rafine bor ürünlerine dönüştürülmektedir.
Bor ürünleri; cam, tarım, kimya, deterjan, seramik ve polimerik malzemeler, metalürji, nanoteknolojiler, otomotiv ve enerji, elektronik ve iletişim, uzay ve hava araçları, nükleer uygulamalar, askeri araçlar, yakıtlar ve inşaat gibi pek çok farklı alan ve sektörde kullanılmaktadır. Bu sektörlerde çoğunlukla rafine bor ürünleri kullanılmakla birlikte konsantre bor ürünleri de tüketilebilmektedir. 2016 yılında Dünya genelinde tüketilen bor ürünlerinin yaklaşık %80’i cam (yalıtım tipi cam elyafı, tekstil tipi cam elyafı, borosilikat cam ve panel cam), seramik-frit, tarım ve deterjan-temizlik sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Türkiye, dünyada en çok rafine bor ürünlerinin üretimini gerçekleştiren ülkedir.
Dünyada önemli bor yatakları Türkiye, ABD, Rusya ve Güney Amerika’da yer almaktadır. Ülkemizin bilinen bor madeni yatakları Batı Anadolu’da; Eskişehir-Kırka, Kütahya-Emet, Bursa-Kestelek ve Balıkesir-Bigadiç’te bulunmaktadır. Türkiye toplam 3,3 milyar ton rezerv miktarı ile dünya toplam bor rezervi sıralamasında %73’lük pay ile ilk sırada yer almaktadır.
Ülkemizin bor varlığı Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından ekonomiye kazandırılmaktadır. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü ile Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü arasında 2002 yılında yapılan protokol ile hayata geçirilen Bor Master Arama Projesi kapsamında 2002-2013 yıllarında yapılan sondajlar neticesinde, 2 milyar ton olan %24-35 (B2O3) içerikli bor rezervlerimiz 1,3 milyar ton artarak 3,3 milyar ton’a çıkartılmıştır.
Rezerv geliştirme çalışmalarına Bigadiç Master Projesi (BİGMAP) kapsamında devam edilmektedir. Kurulması planlanan tesislerin hammadde ihtiyacının karşılanması, madencilik faaliyetlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve Bigadiç bor havzasının potansiyelinin yeniden değerlendirilerek yeni ocakların planlanmasının hedeflendiği projede 2016 yılı sonu itibarıyla toplam 52.636,5 metre sondaj gerçekleştirilmiştir. 2017 yılı Temmuz ayı sonu itibarıyla, projenin 2017 yılı çalışmaları için ihale hazırlık aşamaları devam etmektedir. Dünya bor ürünleri tüketimi yaklaşık 4 milyon tondur. 2016 yılında Dünya bor talebinin yaklaşık %48’i Eti Maden tarafından karşılanmıştır. 2,7 milyon ton üretim kapasitesine sahip Eti Maden, geniş ürün yelpazesi ile dünya bor sektöründe 2005 yılından itibaren lider konumuna gelmiştir. Eti Maden’in 2002 yılında 436 bin ton olan rafine bor ürünleri üretimi 2016 yılında 1,83 milyon ton olarak gerçekleştirilmiştir. 2017 yılı Temmuz ayı sonu itibarıyla yaklaşık 1 milyon ton rafine bor üretimi gerçekleştirilmiştir.
Eti Maden’in bor satışları 2016 yılında miktar bazında 1,78 milyon ton ve değer bazında ise 711 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. Eti Maden’in toplam satış gelirlerinin %96’sı ihracat gelirlerinden oluşmuştur. 2017 yılı Temmuz ayı sonu itibarıyla bor satışları miktar bazında 1,16 milyon ton ve değer bazında ise 423 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir.
Kaynak (Alıntı)
http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Bor
